روش های درمان آرتروز زانو
آرتروز زانو یکی از شایعترین بیماریهای ارتوپدی است. بتدریج با افزایش سن، فرسایش سطوح غضروف مفصل زانو اتفاق میافتد. مهمترین عواملی که باعث آرتروز زودرس میشوند عبارتند از: چاقی، ضعف عضلات اندام، انحراف شدید اندام بخصوص زانوی پرانتزی، شکستگیهای اطراف مفصل زانو، پارگی منیسک زانو و پارگی رباط صلیبی زانو .تا کنون دارویی برای پیش گیری از ایجاد آرتروز ساخته نشده است. بنابراین بهترین راه، کند کردن سرعت پیشرفت آرتروز است. در واقع با حذف عوامل زمینه ساز میتوان از بروز آرتروز زودرس در میانسالی جلوگیری کرد.
روش های درمان غیرجراحی آرتروز زانو
1. کاهش وزن و تقویت عضلات اندام
کاهش وزن باعث کم شدن فشاروارده به غضروف مفصل میشود و سرعت پیشرفت آرتروز زانو را کم میکند. تقویت عضلات چهار سر ران و لگن باعث کاهش فشار روی مفصل میشود وبه بهبود الگوی راه رفتن کمک میکند. برای کاهش وزن و افزایش سطح فعالیت ابتدا با ورزش های سبکتر شروع کنید. راه رفتن در آب استخر، دوچرخه ثابت، از روشهای مناسب برای کاهش وزن در افراد چاق است.
2. داروهای خوراکی ضد التهاب
گاهی داروهای ضد التهاب خوراکی برای کاهش درد و تورم زانو توسط متخصص ارتوپدی تجویز میشود. مصرف این داروها در کوتاه مدت مجاز است ولی مصرف طولانی مدت باعث ایجاد عوارض جدی مثل زخمهای گوارشی، آسیب کلیوی و افزایش فشار خون میشود.
3. داروهای غضروف ساز
مکملهای گلوکوز آمین که به عنوان غضروف ساز شناخته میشوند به صورت گسترده در درمان آرتروز استفاده میشود. البته مطالعات علمی جدید اثربخشی این دارو را تایید نکرده است. در برخی موارد مصرف این داروها باعث افزایش فشار خون و بالا رفتن قند خون میشود که در انواع جدید تر دارو کمتر دیده میشود. با توجه به هزینه بالا واثر بخشی نامشخص این دارو، مصرف مکملهای گلوکوز امین توصیه نمیشود.
4. تزریق داخل مفصلی دارو های کورتیکو استروئید
در مواردی که زانو متورم و دردناک است برای کاهش درد و التهاب زانو استفاده میشود. همچنین درمواردی که پارگی منیسک و یا کیست منیسک همراه با آرتروز وجود داشته باشد، تزریق این دارو باعث کاهش درد و التهاب زانو میشود. در افراد مسن با آرتروز شدید که بعلت بیماریهای زمینهای امکان جراحی وجود ندارد میتوان در سال 2 تا 3 نوبت تزریق داخل مفصلی انجام داد. تزریق این دارو در افراد جوان بخصوص زیر 40 سال توصیه نمیشود.
5. تزریق داخل مفصلی ژل هیالورونیک اسد
هیالورونیک اسید یکی از اجزای سازنده غضروف مفصلی است. تزریق زل هیالورونیک اسید باعث بهبود موقت درد زانو میشود و اثر آن حدود 6 ماه باقی میماند. البته این دارو نقشی در غضروف سازی و پیشگیری از تشدید آرتروز ندارد و باید همراه با سایر روش های درمانی آرتروز زانو استفاده شود.
6. تزریق گاز ازن به داخل مفصل زانو
گاز ازن خاصیت ضد درد دارد و تزریق داخل مفصلی آن باعث کاهش موقتی درد و التهاب زانو میشود. اثر آن معمولا 3 تا 4 ماه دوام دارد. با توجه به هزینه بالا و اثر بخشی مشابه با سایر داروهای تزریقی داخل مفصلی، تزریق ازن برای درمان آرتروز زانو توصیه نمیشود.
7. تزریق سلول های بنیادی (PRP)
در این روش مواد ضد التهابی موجود در پلاسمای خون با استفاده از دستگاه سانتریفیوژ تغلیظ شده و به داخل مفصل تزریق میشود. در حال ساده تکنیک های تغلیظ وآماده سازی PRP درحال پیشرفت است و احتمالا در آینده نزدیک، PRP نقش بیشتری در درمان بیماریهای ارتوپدی ایفا خواهد کرد.
عمل جراحی تعویض مفصل زانو
تنها روش موثر در درمان آرتروز پیشرفته زانو، تعویض مفصل زانو است. در آرتروز پیشرفته محدودیت حرکتی، لنگش و انحراف جانبی زانو به شکل زانوی پرانتزی ایجاد میشود. در عمل تعویض مفصل ابتدا سطوح فرسوده برداشته میشود و سپس یک رویه مفصلی فلزی با استفاده از سیمان ارتوپدی به استخوان متصل میشود. تعویض مفصل زانو جزئ موفقترین اعمال جراحی ارتوپدی است و سالیانه در حدود بیست هزار عمل تعویض مفصل در کشور انجام میشود.
این مقاله بر اساس مطالعات و تجربیات دکتر شاهین میرکریمی (فوق تخصص جراحی زانو در گرگان) نگاشته شده است. در صورت تمایل سوالات خود را در زمینه آرتروز زانو در قسمت پرسش و پاسخ وب سایت مطرح کنید.