علل شایع تورم زانو همراه با راههای تشخیص و درمان
بطور طبیعی در داخل مفصل زانو مقداری مایع وجود دارد. این مایع به رنگ زرد شفاف است. مایع توسط پردهای به نام سینوویوم تولید میشود و نقش آن تغذیه غضروف و بهبود دامنه حرکتی مفصل است. یکی از علل شایع مراجعه به متخصص ارتوپدی تورم مفصل زانو است. تورم زانو ممکن است بعلت افزایش ترشح مایع داخل مفصلی یا خونریزی ایجاد شود. گاهی ضخیم شدن پرده داخل مفصلی سینوویوم باعث تورم زانو میشود. تورم زانو در بیشتر موارد با درد همراهی دارد و گاهی به دنبال تورم شدید، محدودیت حرکتی مفصل زانو ایجاد میشود.
تورم مزمن زانو (بیش از سه هفته)، تورم شدید با لنگش و محدودیت حرکتی زانو و تورم زانو به دنبال ضربه باید سریعا توسط متخصص ارتوپدی بررسی شود. پزشک معالج براساس معاینه و شواهد بالینی، اقدامات تشخیصی تکمیلی را انجام میدهد. انجام رادیوگرافی زانو وmri در اکثر موارد ضروری است. گاهی هم پزشک مایع داخل مفصل زانو را با سرنگ خارج میکند و برای بررسی بیشتربه آزمایشگاه میفرستد.
علل تورم زانو
1. آرتروز زانو:
در بیماری آرتروز، تخریب سطوح مفصلی و منیسک زانو رخ میدهد و بتدریج زانو دچار محدودیت حرکتی، درد و تورم میشود. در بیماری آرتروز، تورم بصورت دورهای رخ میدهد. به دنبال فعالیت شدید و افزایش فشار بر روی غضروف تخریب شده، تورم زانو ایجاد میشود که با استراحت و مصرف داروی ضد التهاب بهبود مییابد. در صورت بروز درد و تورم شدید و مقاوم به درمان، مایع تخلیه شده و داروی ضد التهاب به داخل مفصل تزریق میشود. درمان قطعی آرتروز شدید زانو، جراحی تعویض مفصل است.
2. عفونت مفصل زانو:
آرتریت سپتیک یا عفونت مفصل زانو باعث تجمع مایع چرکی داخل مفصل میشود. تورم زانو دراین موارد بسیار دردناک است و بیمار اغلب توانایی وزن گذاری ندارد و دامنه حرکتی زانو محدود میشود. آرتریت سپتیک یک اورژانس جراحی ارتوپدی است و در صورت تاخیر در درمان تخریب شدید سطح غضروفی ایجاد میشود. بهترین روش درمان تخلیه چرک و شستشوی مفصل با روش آرتروسکوپی زانو است.
3. آرتریت التهابی یا روماتیسم مفصلی زانو
بیماریهای روماتیسمی گاهی با درگیری و تورم مفصل زانو تظاهر پیدا میکنند. در روماتیسم مفصلی، سیستم ایمنی بدن بر علیه پرده سینوویال داخل مفاصل واکنش نشان میدهد. در بیماریهای روماتیسمی بیشتر مفاصل کوچک دست و پا درگیر میشود ولی بطور ناشایع درد و تورم زانو میتواند اولین علامت روماتیسم مفصلی باشد. در صورت وجود سابقه فامیلی بیماریهای روماتیسمی و تورم مزمن مفصل زانو بهتر است جهت بررسی بیشتر به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید.
4. تجمع خون داخل مفصل زانو
خونریزی داخل مفصلی بطور شایع به دنبال ضربه یا پیچ خوردگی زانو ایجاد میشود. شکستگیهای داخل مفصلی، پارگی رباط صلیبی و پارگی های منیسک از علل شایع خونریزی داخل مفصل زانو است. در برخی موارد خونریزی داخل مفصلی به دنبال مصرف داروهای ضد انعقاد مثل آسپرین و وارفارین ایجاد میشود. در صورت بروز درد و تورم ناگهانی زانو به دنبال پیچش یا ضربه، فورا به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید.
5. بورسیت زانو
در اطراف مفصل زانو کیسه هایی وجود دارند به نام بورس که بطور طبیعی مقداری مایع در داخل آنها وجود دارد. بورس مانع سایش پوست و عضلات و استخوان به یکدیگر میشود. به دنبال ضربه یا فشار مداوم ممکن است التهاب یا بورسیت ایجاد شود. بورسیت جلوی استخوان کشکک بسیار شایع است و علت اصلی آن فشار مستقیم روی زانو است .حرکاتی مثل سجده زدن یا نشستن روی دو زانو باعث تشدید التهاب میشود. در موارد خفیف درد و التهاب با استراحت و مصرف دارو بهبود مییابد. در موارد شدید و مقاوم تزریق داروی ضد التهاب به داخل بورس باعث بهبودی علائم میشود. در موارد مزمن نیاز به جراحی و تخلیه بورس وجود دارد.
6. ضایعات غضروفی زانو
از بین رفتن بخشی از غضروف مفصلی در اثر ضربه یا جدا شدن غضروف در اثر اختلال خونرسانی باعث ایجاد درد و تورم زانو میشود. در این موارد تورم بصورت مزمن وجود دارد و گاهی لنگش و حالت قفل شدگی مفصل زانو ایجاد میشود. انجام MRI به تشخیص این بیماری کمک می کند. اکثر ضایعات غضروفی بزرگ نیازمند درمان جراحی هستند. در عمل پیوند غضروف، قسمت تخریب شده با آلوگرافت غضروفی که از بانک پیوند اعضا تهیه شده، جایگزین میشود.
این مقاله بر اساس تجربیات دکتر شاهین میرکریمی (جراح ارتوپد و فوق تخصص جراحی زانو در گرگان) نگاشته شده است. در صورت نیاز ،می توانید سوالات خود را در قسمت پرسش و پاسخ وب سایت مطرح کنید.