تشخیص و درمان کمبود ویتامین D
ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است که به مقدار کمی در مواد غذایی وجود دارد. ویتامین دی موجود در رژیم غذایی به فرم غیر فعال است و برای استفاده باید توسط کلیه و کبد به فرم فعال تبدیل شود. بدن انسان در مواجه با نور آفتاب میتواند به مقدار کافی ویتامین دی تولید کند. ویتامین دی نقش مهمی درسلامت سیستم عضلانی و اسکلتی دارد و کمبود آن عوارض جدی برای سلامتی انسان ایجاد میکند.
نقش ویتامین D در بدن چیست؟
- کمک به حفظ سلامت استخوانها با کمک به جذب کلسیم از طریق دستگاه گوارش
- بهبود عملکرد عضلات
- تعدیل سیستم ایمنی
- کمک به حفظ سلامت قلب و عروق و تنظیم فشار خون
- تنظیم ترشح انسولین و کمک به کنترل دیابت
- حفظ سلامتی سیستم عصبی
- کاهش خطر ابتلا به سرطان
علل کمبود ویتامین D
رنگ پوست تیره و استفاده از ضد آفتاب باعث میشود بدن نتواند از طریق پوست ویتامین دی کافی تولید کند. کمبود نور آفتاب بخصوص در مناطق سردسیر یکی از عوامل اصلی فقر ویتامین دی است. رژیم غذایی نامناسب بخصوص گیاه خواری مطلق نیز یکی از علل کمبود ویتامین دی است. شیرخواران بخصوص آنهایی که رنگ پوست تیره دارند در معرض کمبود این ویتامین هستند و بهتر است مکملهای ویتامین دی مصرف کنند. بیماریهای مزمن کبدی و کلیوی میتوانند باعث اختلال درتولید فرم فعال ویتامین دی میشود. همچنین چاقی و افزایش سن باعث اختلال در تولید و جذب ویتامین میشود. مصرف سیگار نیز یکی از عوامل کمبود این ویتامین است.
علائم کمبود ویتامین D
کمبود ویتامین دی ممکن است در ابتدا بی علامت باشد و نشانههای کمبود بتدریج در طی چند سال ظاهر شود. احساس ضعف، خستگی و دردهای استخوان و عضلات از عوارض شایع کمبود این ویتامین است. در کمبود شدید و مزمن این ویتامین بیماری پوکی و نرمی استخوان ایجاد میشود که باعث افزایش خطر شکستگی میشود. ریزش مو و اختلال رشد و شکستن ناخن ها نیز ازعوارض کمبود ویتامین دی است.
منابع ویتامین D
- نور آفتاب
- زرده تخم مرغ
- جگر گوساله و گوسفند
- روغن ماهی و مصرف ماهی سالمون
- پنیر
- قارچ
- فراورده های غنی شده با ویتامین دی مثل شیر یا آب پرتقال غنی شده
تشخیص کمبود ویتامین D
تنها راه تشخیص زودرس کمبود ویتامین دی اندازه گیری سطح سرمی ویتامین از طریق آزمایش خون است.
سطح طبیعی ویتامین D : 50 تا100
در معرض کمبود: بین 30 تا 50
کمبود : سطح زیر 30
کمبود شدید: سطح کمتر از 10
خطر مسمومیت: سطح بالاتر از 125
درمان کمبود ویتامین D
میزان مورد نیاز بدن به ویتامین دی به سن، وضعیت سلامت، سطح تغذیه و میزان قرارگیری در برابر تابش نور خورشید بستگی دارد. در افراد در معرض خطر بهتر است اندازهگیری سطح سرمی ویتامین دی انجام شود. در صورت کمبود, باید مکملهای ویتامین دی با دوز مناسب تحت نظارت پزشک مصرف شود. بدن در طول روز به 600 تا 800 واحد ویتامین دی نیاز دارد. اغلب قرصهای مولتی ویتامین نیاز روزانه را تامیین میکند. مکملهای خوراکی ویتامین دی به شکل قرصهای 1000 و50000 واحدی و آمپول 300000 واحدی در ایران وجود دارد. مصرف خودسرانه با دوز بالا می تواند باعث ایجاد مسمومیت شود که بسیار خطرناک است. بنا براین بهتر است ابتدا با انجام آزمایش سطح سرمی ویتامین دی را اندازه گیری کنید و بر اساس آن با مشورت پزشک از مکمل های ویتامین دی با دوز مناسب استفاده کنید.