تشخیص و درمان ناپایداری کشکک زانو
کشکک یک استخوان مخروطی است که توسط تاندون عضلات به استخوان ران و درشت نی متصل میشود. سطح پشتی کشکک توسط بافت غضروفی پوشیده شده است و با استخوان ران مفصل میشود. در واقع استخوان کشکک در یک فرورفتگی به شکل ناودان در انتهای استخوان ران به بالا و پایین حرکت میکند. ناپایداری کشکک درجات مختلفی دارد. در شدیدترین نوع، در رفتگی کشکک به سمت خارج رخ میدهد که با درد و محدودیت شدید زانو همراه است و نیاز به جا اندازی دارد. در انواع خفیفتر، شکایت اصلی بیماراحساس ناپایداری و خالی کردن زانو و گاهی درد است. این اختلال در سنین بین 10 تا 14 سال و در دختران شیوع بیشتری دارد.
علامتهای ناپایداری کشکک
1. درد
2. تورم
3. احساس خالی کردن و قفل کردن زانو
4. لنگییدن
5. احساس جابه جایی کشکک
علت بوجود آمدن ناپایداری کشکک چیست؟
علت اصلی ناپایدار کشکک، شکل استخوان زانو و انحرافهای استخوانی در اندام تحتانی است. مهمترین عامل کم عمق بودن ناودان کشککی استخوان ران است. سایر ناهنجاریهای استخوانی مرتبط با این اختلال عبارتند از: زانوی ضربدری یا ژنووالگوم، چرخش استخوان ران به داخل، چرخش ساق به خارج و صافی شدید کف پا. گاهی ناپایداری کشکک به دنبال ضربه شدید و دررفتگی کشکک ایجاد میشود. در این موارد به دنبال ضربه شدید، رباط نگهدارنده کشکک پاره میشود و باعث ناپایداری مزمن کشکک میشود.
تشخیص ناپایداری کشکک زانو
تشخیص ناپایداری کشکک با اخذ شرح حال دقیق و معاینه انجام میشود. انجام رادیوگرافی ساده زانو و MRI نیز کمک کننده است. معاینه کشکک در حالت خوابیده و نشسته انجام میشود پزشک با لمس کشکک و جابه جاکردن ان به طرفین، میتواند ناپایداری کشکک را تشخیص دهد.
درمان دررفتگی و ناپایداری کشکک
دررفتگی حاد کشکک نیاز به جا اندازی فوری دارد. البته بعضی اوقات دررفتگی خود به خود جا میرود. پس از دررفتگی کشکک به سمت خارج جا به جا میشود و زانو در حالت خمیده قرار میگیرد. جا اندازی با فشار کشکک به سمت داخل و صاف کردن زانو انجام میشود. بعد از جا اندازی به مدت دو هفته زانو بند بلند تجویز میشود و پس از آن باید فیزیوتراپی جهت تقویت عضلات زانو انجام شود. دررفتگی کشکک تا دو بار نیاز به جراحی ندارد. کاهش وزن، تقویت عضلات چهار سر ران و تمرینات تعادلی باعث پیش گیری از دررفتگی مکرر زانو میشود.
در ناپایداری مزمن کشکک، شدت علائم کمتر است و اغلب درد و احساس خالی کردن زانو وجود دارد و در صورت دررفتگی معمولا جا اندازی به صورت خود به خود انجام میشود. درمان این موارد نیز در ابتدا با تقویت عضلات زانو انجام میشود. کاهش وزن و پرهیز از ورزشهای پر خطر مثل فوتبال، بسکتبال و ورزشهای رزمی بسیار کمک کننده است. در صورت عدم موفقیت درمان غیر جراحی در کنترل علائم و عود مکرر ناپایداری، نیاز به درمان جراحی وجود دارد.
انتخاب نوع عمل جراحی به شرایط سنی و وضعیت استخوانهای اندام تحتانی بستگی دارد که با توجه به تشخیص متخصص زانو بهترین روش انتخاب خواهد شد. روش استاندارد، بازسازی رباط جانبی کشکک با استفاده از بافت تاندونی است. در صورت وجود دفورمیتی شدید استخوانی مثل زانوی ضربدری یا چرخش ران باید انحراف استخوان با جراحی اصلاح شود.