سندرم ایلیوتیبیال باند یک علت شایع زانو درد در ورزشکاران
ایلیوتیبیال باند یک نوار فاشیایی عضلانی پهن است که از قسمت خارجی در بالای ران شروع شده و به پایین ران و زانو متصل میشود. این نوار عضلانی به باز شدن ران و خم و راست کردن زانو کمک می کند و یکی از اجزای پایدار کننده مفصل زانو است. گاهی بعلت کاهش انعطاف پذیری یا ورزش بیش از حد، التهاب در قسمت پایینی این نوار عضلانی در اطراف زانو ایجاد می شود که به این حالت سندرم ایلیوتیبیال باند گفته میشود.
در واقع با خم و راست شدن زانو، ایلیوتیبیال باند از روی یک برجستگی استخوانی در قسمت بالا و خارج زانو به جلو و عقب جا به جا میشود. این جا به جایی باعث ایجاد سایش و التهاب شده و به دنبال ان درد زانو ایجاد میشود. این اختلال یکی از شایعترین علل درد زانو در ورزشکاران است و در دوچرخه سواری، کوه پیمایی و دوندگان بیشتر دیده میشود.
علل ایجاد سندرم ایلیوتیبیال باند
این اختلال در واقع ناشی از استفاده بیش از حد از اندام تحتانی و زانو است. دوندگی در مسافتهای طولانی یا ورزشهایی که نیاز به نشست و برخاست مکرر روی زانو دارند در ایجاد سندرم ایلیوتیبیال نقش دارند. عادات غلط و تکنیک نادرست حین تمرین، کاهش انعطاف پذیری عضلات و عدم وجود توازن در قدرت عضلات تنه، لگن و زانو، ورزشکار را مستعد ایجاد این آسیب میکند.
برخی ناهنجاری های آناتومیک مثل اختلاف طول دو اندام یا زانوی پرانتزی باعث میشود ایلیوتیبیال باند بیش از حد سفت شود و به تدریج در معرض التهاب و سایش قرار بگیرد. دویدن بر روی تپهها و بخصوص در سطوح سر پایینی باعث ایجاد استرس زیاد بر روی ایلیوتیبال باند میشود. دویدن در جاده ها نیز ممکن است مشکل ساز باشد. جادهها بخاطر جلوگیری از تجمع آب طوری ساخته شدهاند که ارتفاع بیشتری در مرکز نسبت به محیط وجود دارد، دویدن از یک سمت جاده باعث میشود که حین دویدن اختلاف طول بین دو اندام ایجاد شود و این حالت باعث افزایش فشار روی ایلیوتیبیال باند میشود. بنابراین در صورت دویدن در سطوح آسفالت و جاده بهتر است بطور متناوب جهت حرکت را عوض کنید مثلا چند دقیقه در نیمه راست و چند دقیقه در نیمه چپ جاده.
در ورزش وزنه برداری بعلت نشست و برخاست مکرر با وزنه سنگین، احتمال بروز این اختلال بالاست. در دوچرخه سواری نیز سندرم ایلیوتیبیال باند شایع است و یکی از علتهای آن، تکنیک بد رکاب زدن است. رکاب زدن بهتر است با قسمت میانی کف پا انجام شود. رکاب زدن با پنجه و نوک پا با ایجاد چرخش در ساق، باعث ایجاد زانو درد میشود.
تشخیص
شایعترین علامت این اختلال، درد در ناحیه خارجی زانو است. گاهی حین خم و صاف شدن زانو یک حالت پرش و لرزش به همراه صدا در قسمت خارج زانو لمس میشود. گاهی هم تورم در ناحیه خارجی زانو بر روی برجستگی استخوانی قابل مشاهده است. در موارد مزمن، ممکن است درد از زانو تا قسمت بالای ران وجود داشته باشد. تشخیص این بیماری با معاینه و شرح حال کامل انجام می شود. علایم این اختلال، گاهی شبیه پارگی منیسک خارجی زانو است و در این موارد mri زانو کمک کننده است.
درمان
هدف اولیه درمان، کاهش التهاب و درد است. پس از کاهش درد، تمرینات کششی و تقویتی روی عضلات اندام تحتانی باعث جلوگیری از عود علائم میشود.
درمان غیر جراحی
1. استراحت و پرهیز از فعالیت های پر فشار مثل دویدن در مسافتهای طولانی یا ناهموار، کوه پیمایی
2. کمپرس یخ به مدت 5 دقیقه هر نیم ساعت بر روی محل درد ( 5 تا 6 بار در روز).
3. مصرف داروهای ضد التهاب خوراکی
4. تزریق موضعی داروی ضد التهاب ( کورتیکو استروئید )
5. فیزیوتراپی
تمرینات کششی
تمرین اول
در حالت ایستاده طبق شکل زیر، به سمت مقابل اندام آسیب دیده خم شوید. دقت کنید که پای آسیب دیده در پشت پای سالم قرار گرفته باشد . دو نمونه از این تمرین در شکل نشان داده شده است. کشش را به مدت 15 ثانیه نگه دارید. این تمرین را در 3 ست 10 تایی در روز انجام دهید.
تمرین دوم
در حالت ایستاده در کنار دیوار، اندام مبتلا را در پشت پای سالم قرار دهید و کشش را (طبق شکل) به مدت 15 ثانیه حفظ کنید.
تمرین سوم
این تمرین را در حالت خوابیده به پهلو طبق شکل انجام دهید. کشش را به مدت 15 ثانیه حفظ کنید. تمرین فوق را در 3 ست 10 تایی انجام دهید.
علاوه بر تمرینات فوق، حرکات کششی و تقویتی عضلات اطراف زانو باید به صورت منظم انجام شود. جهت دسترسی به این تمرینات، مقالهای با عنوان تشخیص و درمان نرمی کشکک زانو را در همین وب سایت مطالعه کنید.
درمان جراحی
سندرم ایلیوتیبال باند در اکثر موارد با درمان غیر جراحی بهبودی کامل پیدا میکند. در موارد مقاوم به درمان، جراحی با استفاده از یک برش کوچک در قسمت پایین ران انجام می شود.